बिश्व सम्पदा सुचिमा लोमान्थाङ दरवार, नेपाललाई युनेस्कोको उपहार

चन्द्रश्वर बस्ताकोटी

  असार २४ मुस्ताङ। उपल्लो मुस्ताङको ऐतिहासिक एव पुरातात्वीक लोमान्थाङ दरवारलाई युनेस्कोले विश्वको उत्कृष्ट सम्पदाको सुचिमा राख्ने भएको छ । फ्रान्सको राजधानी पेरिसमा जुन २९ मा सम्पन्न विश्व सम्पदा समितिको ३५ औ सम्मेलनले पन्धौ शताब्दीमा निर्मित एउटा पर्खाल भित्र पुरै गाउ रहेका ५ तले माटोको दरवारलाई विश्वकै सम्पदाको रुपमा मान्यता दिइने भएको होे ।

पुरातत्व विभागले हरेक पाँच बर्षमा प्राकृतिक, पुरातत्व, धार्मिक र सास्कृतिक सम्पदाबारे नियमित प्रस्ताविक सुचि पेश गर्ने प्रावधान अनुसार यसबर्ष करिब सात सय बर्ष पुरानो १ सय आठ कोठा रहेको लोमान्थाङ दरवार विश्व सम्पदा सुचिमा पर्ने भएकोे हो ।

२५ औ पुस्ता पहिले राजा अमिपालका पालामा बनाइएको मुस्ताङी राजाहरुको लामो इतिहास बोकेको दरवार संरक्षणको अभावमा जिर्ण बन्दै गइरहेको बेला विश्वकै सम्पत्तीको मान्यता दरवारलाई दिने भएको हो । यसबाट मुस्ताङमा आगामी बर्ष पर्यटकको थप आर्कषण हुने भएकाले पनि सम्पदाको संरक्षणमा राज्यले समेत लगानी गर्नुपर्ने पर्यटनका क्षेत्रमा काम गर्ने संघसंस्थाले बताएका छन् ।

नेपालमा अहिले सम्म पशुपति, भक्तपुर, सगरमाथा, लम्बिनी, पाटन लगायत गरि विभिन्न ९ वटा एतिहासिक तथा सास्कृति सम्पदालाई सुचीमा राखेको छ । माटोवाट बनेको दरवार लगायतलाई बिश्व सम्पदा सुचिमा राख्न नेपाल सरकारले बिगत ५ बर्ष देखि प्रयास गरिरहेको थियो ।

हालैमात्र सम्मेलनबाट फर्केका पुरातत्व बिभागका महानिर्देशक बिष्णुराज कार्कीले टेलीफोन सम्पर्कमा भने सम्मेलनले निर्णय गरेपनि औपचारीकता पुरा गर्न बाकी रहेको छ ।

सास्कृतिक, धार्मीक एव प्र्राकृतिक दृष्टीले समेत प्रख्यात उपल्लो मुस्ताङको लोमन्थाङ दरवार भने पारिवारिक कारणले बिवादित रहदै आएको छ । यो निर्णयबाट पर्यटन ब्यवसायी निकै उत्साहित भएका छन् । यसबाट पर्यटनका क्षेत्रमा महत्वपुर्ण भुमिका खेल्ने एक्याप लोमान्थाङका प्रमुख निरन्जन ढुगानाले बताए । उनले भने, ‘यसबाट पर्यटनमा निकै सकारात्मक प्रभाव देखिने छ ।’

उपल्लो मुस्ताङको प्रमुख गन्तब्यको रुपमा रहेको लोमान्थाङ दरबार त्यहाँ पुग्ने पर्यटकको प्रमुख आर्कषणको रहने गरेको छ । दरबारमा रहेको एतिहासिक महत्वका वस्तुको अवलोकन, पुर्व राजाको कार्यशैलीको बारेमा जानकारी लिन पनि यहाँ आउने पर्यटकहरूले समय लिने गरेका छन् ।

उपल्लो मुस्ताङ आउने पर्यटकहरू दरवार देखेर बढि आर्कषित हुने गरेको महाकरुण साक्यपा विद्यालयका प्रिन्सीपल छिरिङ टासी गुरूङले बताए । उनले भने, ‘दरबारको संरक्षण गर्न सक्ने हो भने यसबाट राज्यले राम्रो आम्दानी गर्न सक्छ ।’